Άλμπαν Μπεργκ: Lulu Suite: 5. Adagio – Ένα Μουσικό Μνημείο στη Λήθη
Ο Άλμπαν Μπεργκ, σε μια από τις πιο ευαίσθητες και πολυεπίπεδες δημιουργίες του, το Adagio από τη Lulu Suite, ανοίγει μια ρωγμή στον χρόνο όπου η μουσική δεν είναι απλώς ήχος, αλλά μνήμη, απώλεια και αντανάκλαση μιας ύπαρξης που φθείρεται πριν καν ολοκληρωθεί.
Το έργο είναι το αποκορύφωμα μιας όπερας που έμεινε ανολοκλήρωτη, όπως ακριβώς και η ηρωίδα της. Η Lulu, μια φιγούρα φευγαλέα σαν φως που διαθλάται σε σπασμένο καθρέφτη, περιφέρεται ανάμεσα στην επιθυμία και την καταδίκη, στον έρωτα και τον θάνατο. Το Adagio είναι το τελευταίο ηχητικό της αποτύπωμα—ένας μονόλογος χωρίς λέξεις, μια εξομολόγηση που παραμένει αιωρούμενη, χωρίς δικαίωση, χωρίς συγχώρεση.
Αν ακούσουμε προσεκτικά, το Adagio λειτουργεί σαν ένα είδος μουσικού παλίμψηστου. Πίσω από τις πλούσιες ενορχηστρώσεις και τις απελπισμένες κορυφώσεις του σόλο βιολιού, αναδύονται σκιές από την Wozzeck, φαντάσματα από το δεύτερο κουαρτέτο του Σαίνμπεργκ, και ένας απόηχος από τον ύστατο Mahler. Η μουσική μοιάζει με αποσύνθεση σε αργή κίνηση, σαν να βλέπουμε έναν πίνακα του Σίλε να διαλύεται μπροστά στα μάτια μας.
Αλλά το πιο συγκλονιστικό στοιχείο του Adagio δεν είναι η αρμονία του, ούτε η εξπρεσιονιστική του ένταση. Είναι η σιωπή του. Στα τελευταία του μέτρα, η μουσική μοιάζει να αιμορραγεί προς το κενό, αφήνοντας έναν χώρο όπου η Lulu δεν υπάρχει πια. Ο Μπεργκ φαίνεται να γνωρίζει ότι η ιστορία της δεν μπορεί να ολοκληρωθεί, ότι το ίδιο το έργο είναι καταδικασμένο σε έλλειψη τέλους. Το Adagio γίνεται έτσι ένα νεκρικό άσμα που παραμένει ανοιχτό, ένα ερωτηματικό που δεν απαντάται ποτέ.
Είναι δυνατόν ένα κομμάτι μουσικής να λειτουργεί σαν τάφος; Αν ναι, τότε το Adagio είναι ένα από τα πιο όμορφα και αινιγματικά που γράφτηκαν ποτέ.
