Το Νησί των Νεκρών και ο Ραχμάνινοφ

Τον Μάιο του 1907, ο Ραχμάνινοφ συμμετείχε στο Saison Russe του Diaghilev στο Παρίσι, παίζοντας το δικό του Κοντσέρτο για πιάνο Νο. 2, με διευθυντή ορχήστρας τον Arthur Nikisch.

Ενώ βρισκόταν στο Παρίσι είδε μια μονόχρωμη αναπαραγωγή του Die Toteninsel  του Ελβετού συμβολιστή ζωγράφου Arnold Böcklin (Το Νησί των Νεκρών).

Ο Böcklin ζωγράφισε πέντε διαφορετικές εκδοχές του έργου μεταξύ 1880 και 1886 και οι αναπαραγωγές του αφθονούσαν στην Ευρώπη. Απεικονίζοντας την άφιξη μιας μικρής βάρκας σε ένα έρημο νησί που φαίνεται σε σκοτεινά νερά, ο πίνακας – τον οποίο ο Böcklin ονόμασε «ονειρική εικόνα» – είχε μια βαθιά επίδραση στον Ραχμάνινοφ.

Ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ σημείωσε πως, αντίτυπα του έργου , μπορούσαν να βρεθούν σε κάθε σπίτι του Βερολίνου και, μπορούσε επίσης να βρεθεί στα γραφεία των Ζίγκμουντ Φρόιντ, Βλαντιμίρ Λένιν και Ζορζ Κλεμανσό.

Αρχικά ζωγραφίστηκε το 1883 για τον έμπορο του Böcklin, Fritz Gurlitt, ο οποίος έδωσε τον τίτλο του στο έργο. Ο Böcklin είχε ονομάσει τις προηγούμενες εκδόσεις Die Gräberinsel.

Αν και ήταν συγκλονισμένος  από την εμπειρία του με το έργο του Böcklin, ο Ραχμάνινοφ δεν έγραψε το συμφωνικό του ποίημα για το εικαστικό θέμα παρά μόνο το 1909.

Μπόρεσε επίσης να δει το έγχρωμο πρωτότυπο της πέμπτης έκδοσης του πίνακα του Böcklin στη Λειψία. Ο Ραχμάνινοφ είπε ότι αν το είχε δει αρχικά έγχρωμο, ίσως να μην είχε συνθέσει το έργο.

Παρά ταύτα το ο ολοκλήρωσε τον Απρίλιο και διηύθυνε την πρεμιέρα στη Μόσχα δύο εβδομάδες αργότερα.

Οι εικονογραφικές και μεταφορικές πτυχές του κομματιού υποστηρίζονται από μουσική εξαιρετικής τέχνης και έμπνευσης.

Ο Ραχμάνινοφ βρίσκει μια εκπληκτική γκάμα θερμών  και φωτεινών χρωμάτων μέσα σε μια ουσιαστικά ζοφερή παλέτα, και επεκτείνει και εντείνει τις οργανικά αναπτυσσόμενες γραμμές του με εξαιρετικούς αντιστικτικούς  σχηματισμούς.

Yiannis Panagiotakis